Przepisy Ustawy z dnia 13 września 2024 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, które weszły w życie 6 listopada 2024 r., dokonały istotnych zmian w zakresie obowiązkowych ubezpieczeń OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Związane jest to przede wszystkim z wprowadzoną przez powyższą ustawę, zmianą zawartej w art. 2 pkt 14a Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (dalej w skrócie u.u.o.) definicji wprowadzania pojazdu do ruchu.
Do tej pory za wprowadzanie pojazdu do ruchu rozumiano bowiem „wprowadzenie pojazdu na drogę rozumianą zgodnie z art. 2 pkt 1 ustawy - Prawo o ruchu drogowym”. Od momentu wejścia nowych przepisów w życie przez wprowadzanie pojazdu do ruchu rozumie się „każde użycie pojazdu mechanicznego zgodne z funkcją tego pojazdu jako środka transportu, niezależnie od jego cech i terenu, na którym jest używany, oraz niezależnie od tego, czy jest on nieruchomy, czy też znajduje się w ruchu”.
Rewolucyjne zmiany dla posiadaczy pojazdów wolnobieżnych Nowa definicja wprowadzania pojazdu do ruchu ma istotne znaczenie dla powstania obowiązku ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów wolnobieżnych. Zgodnie bowiem z art. 23 ust 1 u.u.o. „posiadacz pojazdu mechanicznego jest obowiązany zawrzeć umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem posiadanego przez niego pojazdu”. Z kolei ust. 2 tego artykułu wskazuje, że „przepisy dotyczące obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych stosuje się także do posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, przed jego rejestracją oraz do posiadacza lub kierującego pojazdem historycznym albo pojazdem wolnobieżnym, od chwili wprowadzenia tych pojazdów do ruchu”.
Powyższe prowadzi do ustalenia, że posiadacz pojazdu wolnobieżnego obowiązany jest zawrzeć umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC tego pojazdu z chwilą wprowadzenia go do ruchu. Do czasu zmiany definicji obowiązek ten powstawał z chwilą wprowadzenia pojazdu na drogę w rozumieniu ustawy Prawo o ruchu drogowym. Od 6 listopada 2024 r. obowiązek ubezpieczenia OC pojazdu wolnobieżnego powstanie z chwilą pierwszego użycia go zgodnie z jego funkcją jako środka transportu, niezależnie od jego cech i terenu na jakim jest używany oraz niezależnie czy jest on nieruchomy, czy też znajduje się w ruchu.
Za pojazdy wolnobieżne, zgodnie z definicją zawartą w art. 2 ust. 34 Ustawy Prawo o ruchu drogowym uważa się „pojazd silnikowy, którego konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 25 km/h, z wyłączeniem ciągnika rolniczego”. W doktrynie prawa wskazuje się, że nie istnieją definicje poszczególnych ich rodzajów, ale od strony faktycznej zaliczyć do tej kategorii należy przede wszystkim maszyny rolnicze, leśne, budowlane czy wózki transportowe. Przykładowego wyliczenia pojazdów tego typu dokonał Sąd Okręgowy w Elblągu, który pośród nich wymienił koparkę, spychacz, walec drogowy, kombajn rolniczy czy rozsiewacz masy bitumicznej.
Mając na uwadze aktualną treść definicji wprowadzania pojazdu do ruchu zawartą w u.u.o., pierwsze użycie pojazdu zgodne z funkcją tego pojazdu jako środka transportu tożsame będzie z wprowadzeniem go do ruchu. Taka konstrukcja definicji może jednak rodzić pytanie o to czy każdy pojazd wolnobieżny może realizować funkcję środka transportu. Analiza uzasadnienia ustawy nowelizującej prowadzi jednak do wniosku, że zamiarem ustawodawcy było jak najszersze rozumienie tego pojęcia i objęcie obowiązkiem ubezpieczenia jak największej liczby pojazdów. Argumentacja świadcząca o zasadności takiego stanowiska znajduje oparcie także w orzecznictwie TSUE, który wskazywał, że pojazdy mechaniczne mają z zasady służyć jako środki transportu, niezależnie od swych cech.
Na marginesie warto wskazać, że rozumienie pełnienia przez dany pojazd funkcji środka transportu budziło już wątpliwości interpretacyjne w orzecznictwie krajowym, miało to jednak odniesienie do definicji ruchu pojazdu, z którą związana jest odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń za szkodę powstałą w wyniku ruchu pojazdu. Dla przykładu Sąd Apelacyjny w Lublinie wskazał, na potrzebę szerokiego rozumienia funkcji transportowej pojazdu zaznaczając, że „nie ma żadnych powodów, żeby wykluczyć spod zakresu odpowiedzialności za ruch pojazdu funkcję transportową ciągnika obejmującą transport rzeczy, a ograniczyć się tylko do odpowiedzialności za przewóz ludzi, czy wręcz tylko osoby pokrzywdzonej”. Wątpliwości te ostatecznie rozstrzygnął Sąd Najwyższy, który w przyjętej uchwale wskazał, że odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń obejmuje szkody wyrządzone w wyniku pracy urządzenia zamontowanego w pojeździe także wtedy, gdy w chwili wyrządzenia szkody pojazd nie pełnił funkcji komunikacyjnej.
Podsumowanie Do czasu wejścia nowych przepisów w życie pojazdy wolnobieżne mogły uniknąć obowiązku objęcia ich ubezpieczeniem, jeżeli poruszały się jedynie po terenie prywatnym. Dla przykładu, wózki widłowe używane wyłącznie na terenie hali magazynowej nie były objęte obowiązkiem ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Zmieniło się to jednak z dniem 6 listopada 2024 r., od kiedy powstanie obowiązku ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów wolnobieżnych nie jest już zależne od miejsca ich używania.
Zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt 2 u.u.o. posiadacz pojazdu wolnobieżnego jest obowiązany zawrzeć umowę ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego przed wprowadzeniem pojazdu wolnobieżnego do ruchu, co w praktyce, w świetle nowej definicji, oznacza konieczność dokonania tego przed jego pierwszym użyciem. Nowelizacja u.u.o. nakłada więc na posiadaczy pojazdów wolnobieżnych obowiązek niezwłocznego działania w tym zakresie, zwłaszcza że za brak ubezpieczenia OC pojazdu mechanicznego grożą określone kary.
Słupsk, Bytów, Sławno, Miastko, Darłowo, Ustka, Kościerzyna, Kartuzy,
